პიროვნება და საკრალურობა

სიმონ ვეილი

ფრანგულიდან თარგმნა ირაკლი ყოლბაიამ

„თქვენ მე არ მაინტერესებთ.“ ესაა სიტყვები, რომლებითაც ადამიანი ვერ მიმართავს მეორე ადამიანს ისე, რომ არ ჩაიდინოს სისასტიკე და ჭრილობა არ მიაყენოს სამართლიანობას.

„თქვენი პიროვნება არ მაინტერესებს.“ ასეთი სიტყვები შესაძლოა, მოხვდეს ალერსიან საუბარში ორ ახლო მეგობარს შორის, ისე, რომ ჭრილობა არ მიაყენონ იმას, რაც ყველაზე სათუთად მგრძნობიარეა მეგობრობაში.

მსგავსად, თვითდამცირების გარეშე შეგვიძლია, ვთქვათ, „ჩემი პიროვნება არ ითვლება,“ მაგრამ არა „მე არ ვითვლები.“
ეს ამტკიცებს, რომ თანამედროვე, პერსონალისტურად წოდებული აზროვნების ლექსიკონი მცდარია. და ამ სფეროში, იქ სადაც არსებობს მძიმე შეცდომა ლექსიკონში, თითქმის შეუძლებელია, არ არსებობდეს მძიმე შეცდომა აზროვნებაშიც.
ყოველ ადამიანში არსებობს რაღაც საკრალური. მაგრამ ეს არც მისი პიროვნებაა, არც ადამიანური პიროვნება, არამედ თავად, სულ უბრალოდ, თავად ეს ადამიანი.

ვთქვათ, ეს გამვლელი ქუჩაში - მას აქვს გრძელი მკლავები, ლურჯი თვალები და გონება, რომელშიც მიედინებიან ჩემთვის სრულიად უცნობი აზრები, აზრები, რომლებიც, შესაძლოა, უმნიშვნელოა.

რაც მასში საკრალურია, არც მისი პიროვნებაა, არც ადამიანური პიროვნება მასში, არამედ თავად ეს ადამიანი. მთლიანად ის. მკლავები, თვალები, ფიქრები, ყველაფერი. მე ამათგან ვერცერთს მივაყენებდი ზიანს უსაზღვრო სინდისის ქენჯნის გარეშე.
მე რომ მასში ადამიანური პიროვნება მიმაჩნდეს საკრალურად, შემეძლებოდა, უყოყმანოდ დამეთხარა მისთვის თვალები. დაბრმავებული, ის ზუსტად იმდენადვე დარჩება ადამიანურ პიროვნებად, რამდენადაც მანამდე იყო. ამით მე ოდნავაც არ შევეხებოდი ადამიანურ პიროვნებას მასში. მე მხოლოდ მის თვალებს დავაზიანებდი.

შეუძლებელია ადამიანური პიროვნებისადმი პატივისცემის განსაზღვრა. არა მხოლოდ მისი სიტყვიერი განსაზღვრებაა შეუძლებელი - მრავალი ბრწყინვალე ცნებაა მსგავს მდგომარეობაში - მაგრამ ამ კონკრეტული ცნების წარმოდგენაც კი შეუძლებელია: მას ვერ განვსაზღვრავთ, ვერ გავმიჯნავთ აზროვნების მუნჯი ოპერაციით.
საჯარო ზნეობის კანონად დააწესო ცნება, რომლის განსაზღვრება და წარმოდგენაც შეუძლებელია, ნიშნავს, გზა გაუხსნა ყოველგვარ ტირანიას.

სამართლის ცნება, რომელიც 1789 წელს მოედო მსოფლიოს, უძლური გამოდგა, თავისი თანშობილი უკმარისობით, განეხორციელებინა ის ფუნქცია, რომელიც მას დააკისრეს. ორი უკმარისი ცნების შერწყმა ადამიანური პიროვნების კანონებზე საუბრისას მეტად შორს არ წაგვიყვანს.

ზუსტად რა მიშლის ხელს, თვალები დავთხარო ამ კაცს, თუკი ამის უფლებაც მაქვს და სურვილიც?
თუნდაც საკრალურად მიმაჩნდეს მისი მთლიანობა, ის ყველა მიმართებით, ყოველმხრივ საკრალური არაა ჩემთვის. ის ჩემთვის საკრალური არაა იმიტომ, რომ მისი მკლავები გრძელია, რომ მისი თვალები ლურჯია, რომ, შესაძლოა, მისი აზრები უმნიშვნელოა. არც - თუკი ის დიდგვაროვანია - იმიტომ, რომ ის დიდგვაროვანია. არც - თუკი ის შიფონერია - იმიტომ, რომ ის შიფონერია. არცერთი ამათგანი მე ხელებს არ შემიბოჭავს.

თუ ხელს რამე შემიბოჭავს, იმის ცოდნაა, რომ თუკი ვინმე მას თვალებს დათხრის, მას სული დაეგლიჯება აზრით, რომ ატკინეს.
არსებობს რაღაც, დაბადებიდან სამარემდე, ყოველი ადამიანის გულის სიღრმეში, რაღაც, რაც, ყოველი ჩადენილი, გადატანილი თუ დანახული დანაშაულის მიუხედავად, აუცილებლად მოელის, რომ მას სიკეთეს გაუკეთებენ და არა ბოროტებას. სწორედ ესაა, ყველა სხვა რამეზე მეტად, რაც საკრალურია თითოეულ ადამიანში.

სიკეთე საკრალურობის ერთადერთი წყაროა. არ არსებობს სიწმინდე გარდა სიკეთისა და იმისა, რაც სიკეთეს უკავშირდება.
გულის ეს სიღრმისეული, ბავშვური ნაწილი, რომელიც მარად სიკეთეს მოელის, არ იღებს მონაწილეობას შურისძიებაში. ბიჭუნა, რომელიც ეჭვიანად აკვირდება, ხომ არ ერგო მის ძმას ერთი ციცქნა ნამცეცით უფრო მოზრდილი ნამცხვარი, სულის ბევრად უფრო ზედაპირული ნაწილიდან მომავალ მიზეზს ემორჩილება. სიტყვა „სამართლიანობას“ აქვს ორი ერთმანეთისგან საკმაოდ განსხვავებული მნიშვნელობა, რომლებიც სულის ამ ორ ნაწილს უკავშირდებიან. მხოლოდ პირველი მათგანია საგულისხმო.

ყოველ ჯერზე, როდესაც ადამიანის გულში აღიძვრება ბავშვური ჩივილი, რომელსაც თავად ქრისტეც კი ვერ შეეწინააღმდეგა: „რატომ მატკინეს?“ - უდავოდ უსამართლობა ხდება. თუკი, როგორც ხშირად ხდება ხოლმე, ეს მხოლოდ შეცდომის შედეგია, უსამართლობა ახსნა-განმარტების არარსებობაში მდგომარეობს.

ისინი, ვინც ამ ყვირილის გამომწვევ დარტყმებს აყენებენ, ხასიათებისა და შემთხვევების მიხედვით, სხვადასხვა მიზეზებს ემორჩილებიან. ზოგიერთ მოცემულობაში, ეს ყვირილი ზოგიერთებში ლტოლვას აღძრავს. მრავალნი მას უბრალოდ უგულებელყოფენ. რადგან ეს მდუმარე ყვირილი მხოლოდ გულის წიაღში გაისმის.

ეს ორი განწყობილება ბევრად უფრო ახლობელია, ვიდრე შეიძლება, მოგვეჩვენოს. მეორე მათგანი მხოლოდ პირველის დასუსტებული ფორმაა. ეს უგულებელყოფაც თვითკმაყოფილებითაა გამყარებული, რადგან ისიც სიამოვნებას ჰგვრის და ისიც შეიცავს ლტოლვას. ჩვენს სურვილებს არ აქვთ სხვა საზღვარი, მასალის საჭიროებისა და გარშემო მყოფი ადამიანების გარდა. ამ საზღვართა ყოველგვარი განვრცობა აღვირახსნილი ჟინია და ამრიგად, აღვირახსნილია ყოველივე, რაც წინაღობათა არსებობას გვავიწყებს. ამის გამოა, რომ არეულობები - როგორებიცაა ომი ან სამოქალაქო ომი, რომლებიც სინამდვილისგან ცლიან ადამიანთა არსებობას, რომლებიც თითქოსდა მარიონეტებად აქცევენ მათ - ასე თავბრუდამხვევად მოქმედებენ. ამიტომაა, აგრეთვე, რომ მონები ასე თავაზიანები არიან ბატონებისადმი.

იმათში, რომელთაც მეტისმეტად მრავალი დარტმა მიენიჭათ, მაგალითად მონებში, თითქოსდა მოკვდინებულია გულის ის ნაწილი, რომელსაც მინიჭებული ტკივილი განცვიფრებისგან აყვირებს. მაგრამ ის არასდროსაა ბოლომდე მკვდარი. მას უბრალოდ ყვირილის ძალა აღარ შესწევს. ის ყრუ და წყვეტილი კვნესის მდგომარეობაშია დამკვიდრებული. მაგრამ იმათშიც კი, ვისშიც ხელუხლებელია ყვირილის ძალა, ეს ყვირილი თითქმის ვერ ახერხებს, სიტყვებში გამოიხატოს (ვერც სიტყვებში, ვერც მათ გარეთ). ყველაზე ხშირად, სიტყვები, რომლებიც მის გადმოცემას ცდილობენ, სრულებით სცდებიან მიზანს.

ეს კიდევ უფრო იმითაა განპირობებული, რომ იმათ, ვისაც ყველაზე ხშირად ეძლევა შესაძლებლობა იმის განცდისა, რომ ატკინეს, ყველაზე მეტად უჭირთ ლაპარაკი. მაგალითად, არაფერია იმ სანახაობაზე საძაგელი, როგორ დგას საცოდავი ენაბლუ გამოსასწორებელ ციხეში, მოსამართლის წინაშე, რომელიც დახვეწილი ტონით ისვრის ენაკვიმატ ხუმრობებს.

გონიერების გარდა, ერთადერთი ადამიანური უნარი, რომლისთვისაც მნიშვნელოვანია გამოხატვის საჯარო თავისუფლება, სწორედ ეს გულის ნაწილია, რომელიც ტკივილის წინააღმდეგ ყვირის. მაგრამ რამდენადაც მას არ ძალუძს თვითგამოხატვა, თავისუფლება ბევრი არაფერია მისთვის. პირველ რიგში, საჭიროა ისეთი საჯარო განათლების არსებობა, რომელიც რაც შეიძლება უკეთ მოამარაგებდა გულის ამ ნაწილს გამოხატვის საშუალებებით. შემდგომ, საჭიროა წყობილება, შეხედულებათა საჯარო გამოხატვისთვის, რომელიც განსაზღვრული იქნება არა იმდენად თავისუფლებით, რამდენადაც დუმილისა და ყურადღების ატმოსფეროთი, რომელშიც ეს სუსტი და ტლანქი ყვირილი გაისმება. ბოლოს, საჭიროა ინსტიტუციათა სისტემა, რომელიც შეძლებისდაგვარად დააკისრებს მმართველობით მოვალეობებს იმ ადამიანებს, რომლებსაც ამ ყვირილის შესმენისა და გაგების უნარი და სურვილი აქვთ.

ცხადია, რომ სახელისუფლებო ძალის მოპოვებითა თუ შენარჩუნებით დაკავებული პარტია ამ ყვირილში ხმაურის გარდა ვერაფერს შენიშნავს. ის სხვადასხვაგვარად ირეაგირებს, იმისდა მიხედვით, აწუხებს ეს ხმაური მისი პროპაგანდის წარმომადგენელს თუ, პირიქით, რგებს. მაგრამ არცერთ შემთხვევაში მას არ ხელეწიფება ის ნატიფი და მჭვრეტელური გულისყური, რომელიც მნიშვნელობას ამოიკითხავდა ამ ხმაურში.

იგივე ეხება, ოდნავ უფრო მსუბუქი ფორმით, ორგანიზაციებს, რომლებიც ისე ბაძავენ პარტიებს, თითქოს ეს უკანასკნელი გადამდები დაავადებები იყოს, ანუ როდესაც საჯარო ცხოვრება პარტიათა თამაშებითაა მართული - და ეს ყველა ორგანიზაციაზე ვრცელდება, მათ შორის, ვთქვათ, პროფკავშირებსა და, სულაც, ეკლესიაზე.

ცხადია, მსგავსი პარტიებისა და ორგანიზაციებისთვისაც თანაბრად უცხოა საზრისით ნაკარნახები სინდისის ქენჯნა.
როდესაც გამოხატვის თავისუფლება ამგვარი ორგანიზაციების პროპაგანდის თავისუფლებამდე დაიყვანება, მაშინ ადამიანური სულის იმ ერთადერთ პარტიებს, რომელნიც აზრის გამოხატვის უფლებას იმსახურებენ, არ გააჩნიათ მსგავსი თავისუფლება. ანდა ის იმდენად მცირეა, იოტისოდენად თუ აღემატება ტოტალიტარულ რეჟიმში მცხოვრებთა უფლებებს.

ხოლო საქმე ეხება დემოკრატიას - სადაც პარტიათა თამაში აგვარებს ძალაუფლების განაწილებას - უფრო სწორად, იმას, რასაც ჩვენ, ფრანგები, აქამდე დემოკრატიას ვუწოდებდით. რადგან სხვაგვარი არც ვიცით. მაშასადამე სხვა რამის გამოგონებაა საჭირო.

ამავე საზომს, თუ მას ანალოგიურად მოვარგებთ ნებისმიერ საჯარო ინსტიტუციას, შეუძლია მსგავს დასკვნებამდე მიგვიყვანოს.

ამ საზომს პიროვნება არ უზრუნველყოფს. ეს განცვიფრების მტანჯველი ყვირილი, რომელსაც გულის წიაღში ანთებს ტკივილის მინიჭება, პირადული არაა. პიროვნებისა და მისი სურვილების ხელყოფა არ კმარა მის ასაალებლად. მას ტკივილის გზით უსამართლობასთან შეხების განცდა აღძრავს ყოველთვის. ის, გამოხატული, ქრისტეს მსგავსად, კაცთაგან უკანასკნელთა შორის, ყოველთვის იმპერსონალური აღშფოთების გამომხატველია.

ის, აგრეთვე, ხშირად იბადება პირადი აღშფოთებით გამოწვეულ ყვირილში, მაგრამ ასეთები მნიშვნელობისგან არიან დაცლილნი; შეგვიძლია, რამდენჯერაც გვსურს, იმდენჯერ გამოვიწვიოთ ასეთი ყვირილი, ისე, რომ საკრალურს არაფერი მოვპაროთ.

საკრალური ადამიანში არის არა მისი პიროვნება, არამედ სწორედაც ის, რაც მასში იმპერსონალურია.

საკრალურია ადამიანში ყოველივე ის, და მხოლოდ ის, რაც მასში იმპერსონალურია.

ჩვენს დროში, როდესაც მწერლებმა და სწავლულებმა ასე უცნაურად მიითვისეს მღვდლების ადგილი, ხალხი აღიარებს - ერთგვარი კმაყოფილებით, რომელიც ოდნავაც არაა გონიერებით ნაკარნახები - შემოქმედებითი და მეცნიერული უნარების საკრალურობას. ზოგადი აზრი ამას ჭეშმარიტებად მიიჩნევს, თუმცა ეს ასე სულაც არაა. ამის მიზეზად კი იმას ასახელებენ, რომ ამ უნართა განხორციელება ადამიანური პიროვნების ყველაზე მაღალ გამოხატულებათა შორისაა.

მართლაც, ხშირად ის მხოლოდ ამას წარმოადგენს. ამ შემთხვევაში, მარტივია იმის გაცნობიერება, თუ რა არის ამ შეხედულების საფასური და შედეგი.

ამის საფასურია სიცოცხლისადმი ისეთი დამოკიდებულებელი, ესოდენ გავრცელებული ჩვენს საუკუნეში, როგორებსაც ბლეიკის საზარელი ფრაზა გამოხატავს: „სჯობს აკვანში დაახრჩო ბავშვი, ვიდრე დაუკმაყოფილებელი სურვილი გააღვივო.“ ან ისეთი დამოკიდებულებები, რომლებმაც ნებაყოფლობითი ქმედების კონცეპტი წარმოშვეს. ამის საფასურია მეცნიერება, რომელიც აღიარებს ნორმების, კრიტერიუმებისა და ფასეულობების ყველა სახეობას, გარდა სიმართლისა.

გრიგორიანული საგალობლები, რომანული სტილის ეკლესიები, ილიადა, გეომეტრიის გამოგონება, არ წარმოადგენდნენ პიროვნების ხორცშესხმის გამოხატულებას იმ ადამიანთათვის, რომელთა გავლითაც მათ ჩვენამდე მოაღწიეს.

მეცნიერება, ხელოვნება, ლიტერატურა, ფილოსოფია, რომლებიც მხოლოდ პიროვნების ხორცშესხმის ფორმებია, ეკუთვნის სფეროს, რომელშიც იქმნება წარმოუდგენელი, დიადი მიღწევები, რომლებიც ათასობით წლის მანძილზე აცოცხლებენ სახელს. მაგრამ ამ სფეროზე მაღლა, უსაზღვროდ მაღლა, მისგან უფსკრულით დაშორებული, მდებარეობს სხვა სფერო, რომელშიც პირველადი მიღწევები მდებარეობენ. და ისინი მეტწილად ანონიმურია.

შემთხვევითობა განაპირობებს, დაიკარგა თუ შემოგვენახა იმათი სახელი, ვინც ამ სფეროში შეაღწია: იმათაც კი, ვისი სახელიც შემოგვენახა, ანონიმურობას მიაღწიეს. მათი პიროვნება გაქრა.

სიმართლე და სილამაზე ბინადრობენ ამ იმპერსონალურ და ანონიმურ საგანთა სფეროში. ეს სფეროა საკრალურობა, ხოლო მეორე - არა, ან თუ არის, მხოლოდ იმდენად, რამდენადაც ის ფერის ლაქაა საკრალური, რომელიც ტილოზე სეფისკვერს გამოხატავს.
მეცნიერებაში ჭეშმარიტებაა საკრალური. ხელოვნებაში - მშვენიერება. ჭეშმარიტება და მშვენიერება იმპერსონალურია. ეს თავისთავად ცხადია.

თუ ბავშვი მათემატიკური მიმატების დროს შეცდომას უშვებს, შეცდომაში მისი პიროვნება იმალება. თუ მისი ამოხსნა სრულებით მართებულია, მისი პიროვნება არც კი ერევა საქმეში.

სრულყოფილება იმპერსონალურია. პიროვნება არის ჩვენში ის ნაწილი, რომელშიც შეცდომა და ცოდვა მდებარეობენ. ყოველი მისტიკოსის ძალისხმევის მიზანი ის იყო, რომ არ ყოფილიყო მათ სულში არცერთი ნაწილი, რომელიც იტყოდა „მე“.
მაგრამ სულის ის ნაწილი, რომელიც ამბობს „ჩვენ“ ამაზე გაცილებით უფრო სახიფათოა.

იმპერსონალურში გადასვლა მხოლოდ იშვიათი ხარისხის ყურადღებით ხორციელდება, რომელიც მხოლოდ მარტოობაშია შესაძლებელი. არა მხოლოდ ფაქტუალურ მარტოობაში, არამედ მორალურ მარტოობაში. ეს გადასვლა ვერასდროს მოხდება იმაში, ვისაც თავი კოლექტივის წევრად, „ჩვენ“-ის ნაწილად მიაჩნია.

კოლექტივში ადამიანებს არ აქვთ იმპერსონალურის წვდომა, თუნდაც მის უფრო დაბლა მდგომ ფორმებთან. ადამიანთა ჯგუფს ერთი მათემატიკური მიმატების შესრულებაც კი არ შეუძლია. მიმატებას ასრულებს გონება, რომელიც წამიერად ივიწყებს, რომ რომელიმე სხვა გონებაც არსებობს.

პერსონალური იმპერსონალურის საპირისპიროა, მაგრამ არსებობს ერთიდან მეორეში გადასასვლელი. მაგრამ არ არსებობს გადასასვლელი კოლექტივიდან იმპერსონალურში. პირველ რიგში საჭიროა, რომ კოლექტიურობა გაქარწყლდეს ცალკეულ პიროვნებებში, რათა იმპერსონალურში შეღწევა გახდეს შესაძლებელი.

მხოლოდ ამ გაგებით მონაწილეობს საკრალურში პიროვნება მეტად, ვიდრე კოლექტივი.

კოლექტივისთვის არა მხოლოდ უცხოა საკრალური, არამედ ის შლის კიდეც მის კვალს მისი ცრუ ბაძვით.
შეცდომა, რომელიც საკრალურ ხასიათს ანიჭებს კოლექტივს კერპთაყვანისმცემლობაა; ესაა ყველა დროის, ყველა ქვეყნის ყველაზე

გავრცელებული ცოდვა. იმან, ვისი აზრითაც მხოლოდ პიროვნების გამოხატულებას აქვს მნიშვნელობა, სრულებით დაკარგა საკრალურის გაგება. რთული სათქმელია, ორიდან რომელი შეცდომა უფრო მავნეა. ხშირად ისინი სხვადასხვა დოზით ერწყმიან ერთმანეთს ერთ გონებაში. მაგრამ მეორე შეცდომას ბევრად მცირე ენერგია და ხანგრძლივობა გააჩნია, ვიდრე პირველს.

სპირიტუალური თვალსაზრისით, ომი 1940 წლის გერმანიასა და 1940 წლის წლის საფრანგეთს შორის, უპირველესად, იყო არა ომი ბარბაროსობასა და ცივილიზაციას შორის, ბოროტებასა და სიკეთეს შორის, არამედ პირველსა და მეორე შეცდომებს შორის. პირველის გამარჯვება საკვირველი არაა: ის ბუნებითაა მეორეზე ძლიერი.

არაფერია განსაცვიფრებელი იმაში, რომ პიროვნება კოლექტივს ექვემდებარება; ასეთია მექანიკური რიგობითობის პრინციპი, როგორც გრამისა და კილოგრამის მიმართება სასწორზე. სინამდვილეში, პიროვნება ყოველთვის კოლექტივს ექვემდებარება, განსაკუთრებით მისი გაფურჩქვნისას.

მაგალითად, სწორედ ის მწერლები და ხელოვანები ექვემდებარებიან ყველაზე მეტად საზოგადო გემოვნებას, რომლებიც ყველაზე მეტად არიან მიდრეკილნი, თავიანთი ხელოვნება თავიანთი პიროვნების გაფურჩქვნად დაინახონ. ჰიუგო ვერავითარ სირთულეს ვერ ხედავდა მეს კულტისა და „მჟღერი ექოს“ როლის შერწყმაში. უაილდის, ჟიდის ან სურრეალისტების მაგალითები კიდევ უფრო ცხადია. იმავე საფეხურზე განლაგებული სწავლულებიც მოდის სამსახურში არიან ჩამდგარნი, რომლის ზეგავლენაც გაცილებით ძლიერია მეცნიერებაზე, ვიდრე ფორმებზე, რომლებსაც ქუდები იღებენ. სპეციალისტების კოლექტიური მოსაზრება თითქმის ყველა მათგანისთვის უზენაესია.

რამდენადაც ადამიანი კოლექტივსაა დაქვემდებარებული, მასთან მიმართებაში ბუნებრივი წესი არ არსებობს.
მართალია, როდესაც ამბობენ, რომ ანტიკურობას არ ჰქონდა პიროვნებისადმი პატივისცემის განცდა. ანტიკური აზროვნება მეტისმეტად ნათელი იყო ასეთი ბუნდოვანი კონცეფციისთვის.

ადამიანი კოლექტივს მხოლოდ მასზე ამაღლებით გაურბის, რათა საკრალურში შეაღწიოს. ასეთ დროს მასში არის რაღაც, ერთი ნაწილი მისი სულისა, რომელზეც კოლექტივს ხელი არ მიუწვდება. თუ მას ძალუძს, იმპერსონალურ სიკეთეში გაიდგას ფესვი, ანუ შეძლოს მისგან ენერგიის მიღება, მაშინ ის იმ მდგომარეობაშია, როდესაც, როცა კი ამის საჭიროებას დაინახავს, შეუძლია, ზურგი აქციოს ნებისმიერ კოლექტივს, ისე, რომ არცერთ სხვას არ დაეყრდნოს - რაც მცირე, მაგრამ ჭეშმარიტი ძალაა.

არის შემთხვევები, როდეს სულ მცირე ძალა გადამწყვეტია. კოლექტივი ბევრად ძლიერია, ვიდრე მარტო მდგარი ადამიანი; მაგრამ ყველა კოლექტივს სჭირდება არსებობისთვის ოპერაციები - რომელთა ყველაზე ელემენტარული მაგალითიც მათემატიკური მიმატებაა - რომლების შესრულებაც მხოლოდ მარტოობის მდგომარეობაში მყოფ გონებას ძალუძს.

სწორედ ეს საჭიროება მისცემდა იმპერსონალურს კოლექტივზე გამარჯვების შესაძლებლობას, გამოყენებადი მეთოდის შესწავლა რომ შეგვძლებოდა.

ყველა, ვინც კი იმპერსონალურ სფეროში შეაღწია, აწყდება პასუხისმგებლობის განცდას ყველა ადამიანის მიმართ, დაიცვას მათში არა პიროვნული, არამედ იმპერსონალურში გადასვლის ყველა ის მყიფე შესაძლებლობა, რომელსაც პიროვნება შეიცავს.
პირველ რიგში სწორედ ამას უნდა მიემართოს ადამიანთა საკრალური ბუნების პატივისცემისკენ მოწოდება. რადგან იმისთვის, რომ ასეთი მოწოდება არსებობაში მოვიდეს, ის უნდა მიემართოს იმათ, ვისაც მისი გაგება ძალუძს.

ფუჭია კოლექტივისთვის იმის ახსნა, რომ ყოველ მთლიანობაში, რომლისგანაც ის შედგება, არის რაღაც, რაც მან არ უნდა ხელჰყოს. პირველ რიგში, კოლექტივი არაა ვიღაც - ანდა მხოლოდ ფიქტიურად; მას მხოლოდ აბსტრაქტული არსებობა გააჩნია; ამრიგად, მასთან საუბარი ფიქტიური ოპერაციაა. და რომც იყოს ვიღაც, ეს იქნებოდა ვიღაც, რომელსაც მხოლოდ საკუთარ თავთან სურს საუბარი.
მეტიც, ყველაზე სახიფათო არის არა კოლექტივის ტენდენცია, შეავიწროვოს პიროვნება, არამედ პიროვნების ტენდენცია, ჩაიძიროს და გაჯერდეს კოლექტივში. ან იქნებ პირველი საფრთხე მხოლოდ თვალშისაცემი და მატყუარა ასპექტია მეორისა.
თუკი ფუჭია კოლექტივისთვის იმის ახსნა, რომ პიროვნება საკრალურია, აგრეთვე ფუჭია პიროვნებისთვის იმის ახსნა, რომ ის თავადაა საკრალური. ის ამას ვერ დაიჯერებს. ის თავს არ გრძნობს საკრალურად. მიზეზი, რომელიც პიროვნებას ხელს უშლის, განიცადოს საკუთარი საკრალურობა, ისაა, რომ ის მართლაც არაა საკრალური.

თუ არსებობენ ადამიანები, რომელთაც სინდისი საპირისპიროს უმტკიცებს, რომელთაც საკუთარი პიროვნების საკრალური განცდა აქვთ და სწამთ, რომ შეუძლიათ ეს განცდა ყველა სხვა ადამიანზე განაზოგადონ, ორმაგ ილუზიაში იმყოფებიან.
რასაც ისინი განიცდიან არის არა ჭეშმარიტი სიწმინდის განცდა, არამედ ის ყალბი იმიტაცია, რომელსაც კოლექტივი წარმოქმნის. თუ ისინი მას საკუთარი პიროვნებაში განიცდიან, ეს იმიტომაა, რომ მათი პიროვნება სოციალური პატივით განეკუთვნება იმ კოლექტიურ ავტორიტეტს, რომლის წარმომადგენლადაც მიაჩნია თავი.

ამრიგად, მათ მხოლოდ შეცდომით ჰგონიათ, რომ თავიანთი განცდის განზოგადება შეუძლიათ. თუნდაც ეს მცდარი განზოგადება კეთილშობილებით იყოს ნაკარნახები, მას მაინც არ გააჩნია იმხელა ღირსება, რომ ანონიმური ადამიანური მასალა ჭეშმარიტად აღარ წარმოადგენდეს მათთვის ანონიმურ ადამიანურ მასალას. მაგრამ რთულია, რომ მათ ეს გააცნობიერონ, რადგან შეხება არ აქვთ ამ მასალასთან.

ადამიანში, პიროვნება დათრგუნული რამაა, რომელსაც სცივა, რომელიც დარბის თავშესაფრისა და სითბოს ძიებაში.
ეს უცნობია მათთვის, ვისშიც ის, თუნდაც დროებით, თბილადაა გახვეული სოციალურ პატივში.
ამიტომ წარმოიშვა პერსონალისტური ფილოსოფია, რომელიც გავრცელდა არა პოპულარულ წრეებში, არამედ იმ მწერლებში, რომელთაც, პროფესიით, გააჩნიათ სახელი და რეპუტაცია, ან იმედი აქვთ, რომ მათ მოიხვეჭენ.

კავშირები კოლექტივსა და პიროვნებას შორის უნდა ჩამოყალიბდეს იმ ერთადერთი მიზნით, რომ გამოირიცხოს ყველაფერი, რასაც კი სულის იმპერსონალური ნაწილის იდუმალი გაღვივებისა და ზრდისთვის ხელის შეშლა შეუძლია.
ამისთვის, ერთი მხრივ, საჭიროა, რომ ყოველი პიროვნების გარშემო იყოს სივრცე, დროის თავისუფალი განაწილების გარკვეული ხარისხი, ყურადღების უფრო და უფრო ამაღლებულ ხარისხში გადასვლის შესაძლებლობა, მარტოობა, მდუმარება. აგრეთვე საჭიროა, რომ ის სითბოში იყოს, რათა დათრგუნულობამ კოლექტივში ჩაყვინთვა არ აიძულოს.

თუკი ეს სიკეთეა, მაშინ შეუძლებელია ბოროტების მიმართებით ბევრად უფრო შორს წასვლა, ვიდრე ეს თანამედროვე, თუნდაც დემოკრატიულმა, საზოგადოებამ შეძლო. განსაკუთრებით თანამედროვე ქარხანა არაა შორს საშინელების საზღვრებისგან. იქ ყოველი ადამიანი გამუდმებით იტანჯება, გაწვალებული უცხო სურვილთა ჩარევით, და ამავე დროს, სულს სცივა, დათრგუნული და მიტოვებულია. ადამიანს თბილი მდუმარება სჭირდება, მას კი გაყინულ ორომტრიალს ახვევენ.
ფიზიკური შრომა, მიუხედავად იმისა, რომ ის გარჯას გულისხმობს, თავისთავად დეგრადაციას არ წარმოადგენს. ის არც ხელოვნებაა, არც მეცნიერება, მაგრამ მას გააჩნია მათი სრულიად თანასწორი ღირებულება - მასაც თანაბარი უნარი აქვს, მიაღწიოს ყურადღების იმპერსონალურ ფორმას.

ახალგაზრდა ვატოსთვის თვალების დათხრა და მისთვის დოლაბის ტრიალის მიჩენა არ იქნებოდა უფრო დიდი დანაშაული, ვიდრე ქარხნის ქსელში ან ხურდა ფულზე მომუშავე ავტომატთან პატარა ბიჭის დაყენება, რომელსაც ამგვარი საქმიანობისკენ აქვს მოწოდება.

უბრალოდ ეს საქმიანობა, მხატვრის საქმიანობისგან განსხვავებით, შეუმჩნეველია.
ზუსტად იმდენადვე, რამდენადაც ხელოვნება და მეცნიერება, თუმცა სხვა ფორმით, ფიზიკური სამუშაო გარკვეული კონტაქტია ამ სამყაროს სინამდვილესთან, ჭეშმარიტებასთან, სილამაზესთან და იმ მარადიულ სიბრძნესთან, რომელიც მის წესრიგს წარმოადგენს.
სწორედ ამიტომ, სამუშაოს შერყვნა ზუსტად ისეთივე მკრეხელობაა, როგორც სეფისკვერის ფეხით გათელვა.

მომუშავენი რომ ამას გრძნობდნენ, რომ გრძნობდნენ ისინი, რომ რამდენადაც მსხვერპლნი არიან, არიან შეთქმულნიც, მათ წინააღმდეგობას სულ სხვა ძალა ექნებოდა, ვიდრე ის, რისი მინიჭებაც თავიანთი პიროვნებისა და უფლებების განაზრებას შეუძლია. ეს არ იქნებოდა შურისგება; ეს იქნებოდა მთლიანი არსების ამბოხება, ველური და სასოწარკვეთილი, მსგავსი გოგონასი, რომლის საროსკიპოში ძალით გამომწყვდევაც სურთ; და, ამავე დროს, ეს იქნებოდა გულის სიღრმიდან ამოშვებული იმედოვნების ყვირილი.
ეს განცდა უდავოდ სუფევს მათში, მაგრამ იმდენად უტყვი, რომ მას თავადაც ვერ არჩევენ. მეტყველების მცოდნეებს არ აქვთ უნარი, მათ მისი გამოხატულება მისცენ.

როდესაც მათ თავიანთ ხვედრზე ესაუბრებიან, როგორც წესი ხელფასებზე ლაპარაკობენ. ისინი, ქანცგაწყვეტილნი, რომელთაც დაღლილობა ყურადღების მოკრების ძალისხმევას ტკივილად უქცევს, შვებით იღებენ ციფრების მარტივ სიცხადეს.
ამრიგად ავიწყდებათ, რომ საგანი, რომლის ვაჭრობაზეც მიდის საუბარი, რომელშიც, ჩივიან, რომ საკადრის საფასურს არ იღებენ, სხვა არაფერია, თუ არა მათი სული.

წარმოვიდგინოთ, რომ ეშმაკი ყიდულობს ბედკრულის სულს და ამ დროს ვიღაც, ბედკრულისადმი სიბრალულით აღძრული, საუბარში ეჩრება და ეშმაკს მიმართავს: „სამარცხვინოა თქვენი მხრიდან, რომ მას ამაზე მეტ საფასურს არ სთავაზობთ: ობიექტი სულ მცირე ორი მაგდენი ღირს.“

სწორედ ეს საძაგელი ფარსი ითამაშა მუშათა მოძრაობამ, თავისი პროფკავშირებით, პარტიებით, თავისი მემარცხენე ინტელექტუალებით.
ეს ვაჭრული სული უკვე მკვეთრად იყო გამოხატული სამართლის ცნებაში, რომელიც, 1789 წლის ხალხს ეყო უგუნურება, სახეში ეყვირა მსოფლიოსთვის. ეს სათნოების მოსპობა იყო.

სამართლის ცნება განაწილების, გაცვლა-გამოცვლის, რაოდენობის ცნებებთანაა დაკავშირებული. მასში არის რაღაც ვაჭრული. ის თავისთავად გულისხმობს სასამართლო პროცესს. სამართალი მხოლოდ ანგარიშსწორების ტონით იმაგრებს თავს. და როდესაც ეს ტონი მიღებულია, ძალაუფლებაც ყოველთვის ახლო-მახლოსაა, მის უკან, მის განსამტკიცებლად, რადგან ამის გარეშე ის კომიკურია.

არსებობს ერთ კატეგორიაში თავმოყრილი ცნებების მთელი წყება, რომლებიც, თავისთავად სრულებით მოწყვეტილნი არიან ზებუნებრივს, თუმც პირუტყვ ძალაზე სულ ოდნავ მაღლა დგანან. ყველა მათგანი, თუ პლატონის ტერმინოლოგიას მივმართავთ, კოლექტიური მხეცის ზნეობას ენათესავება, მაშინ, როდესაც ეს ზნეობა მადლის ზებუნებრივი ოპერაციის მიერ მოხვეული წვრთნის გარკვეულ კვალს ინარჩუნებს. მაშინ, როდესაც ეს ცნებები ვერ იღებენ, ამ ოპერაციის წყალობით, არსებობის უწყვეტ განახლებას, როდესაც ისინი მხოლოდ გადარჩენაზე არიან, მაშინ ისინი აუცილებლად მხეცის ახირებათა დაქვემდებარებაში მოდიან.

სამართლის, პიროვნების, დემოკრატიის ცნებები ამ კატეგორიას განეკუთვნება. ბერნანოსს ეყო მხნეობა, აღენიშნა, რომ დემოკრატია არანაირ წინააღმდეგობას არ უწევს დიქტატორებს. პიროვნება თავისი ბუნებითაა კოლექტივს დაქვემდებარებული. სამართალი თავისი ბუნებითაა დამოკიდებული ძალაუფლებაზე. უკიდურესად სახიფათოა ტყუილები და სიმცდარეები, რომლებიც ამ სიმართლეს ნიღბავენ, რამდენადაც ისინი გზას უჭრიან იმ ერთადერთს, რაც ძალაუფლებასაა მოშორებული: ესაა მეორე ძალა, სულის მანათობელი სხივი. მცენარეებში, წონიან მატერიას მხოლოდ მზის ენერგიის ძალით შეუძლია, აღიმართოს მიზიდულობის წინააღმდეგ, მზის ენერგიის ძალით, რომელსაც იჭერს ფოთოლი, და რომელიც მცენარის წვენში აღწევს. მიზიდულობა და სიკვდილი საფეხურეობრივად, მაგრამ ულმობლად შეიპყრობენ მცენარეს, რომელსაც სინათლე მოაკლდა.

ხსენებულ ტყუილებს შორის ერთ-ერთია ბუნებრივი სამართლის ცნება, შემოღებული მეჩვიდმეტე საუკუნის მატერიალიზმის მიერ. არა რუსოს, რომელსაც ნათელი, მძლავრი, და ქრისტიანობით შთაგონებული გონება ჰქონდა, არამედ დიდროსა და ენციკლოპედისტთა წრის მიერ.

სამართლის ცნება რომიდან მოგვდგამს, და, როგორც ყველაფერი, რაც ანტიკური რომიდან (რომელიც არის გამოცხადებაში აღწერილი დიაცი, სავსე სიძვის სიბილწითა და უწმინდურებით) მოდის, ის წარმართულია და შეუძლებელია მისი მონათვლა. რომაელები, რომლებიც, ჰიტლერის მსგავსად, მიხვდნენ, რომ ძალაუფლებას არ გააჩნია ქმედითუნარიანობის სისავსე, თუ ის გარკვეული იდეებით არაა შემოსილი, ამ მიზნით სამართლის ცნებას იყენებდნენ. ის კარგად ირგებს ამ სამოსს. თანამედროვე გერმანიას მის უგულებელყოფაში ადანაშაულებენ. მაგრამ გერმანიამ ის საჭიროებისამებრ გამოიყენა პროლეტარული ერისადმი მოპყრობაში. მართალია, იმათ, ვისაც იმორჩილებს, ის არ ანიჭებს არცერთ უფლებას, მორჩილების გარდა. ზუსტად ისევე, როგორც ანტიკური რომი.
ანტიკური რომისთვის ხოტბის შესხმა იმის გამო, რომ მან სამართლის ცნება გვიანდერძა, უბრალოდ, სკანდალურია. რადგან თუ მოვისურვებთ, გამოვიკვლიოთ, რას გულისხმობდა ეს ცნება ჩანასახში, რათა გავარკვიოთ მისი რაობა, ვიხილავთ, რომ საკუთრება გამოყენებისა და ხელყოფის უფლებით განისაზღვრებოდა. და იმათი უმრავლესობა, რისი გამოყენებისა და ხელყოფის უფლებაც მესაკუთრეს ჰქონდა, ადამიანები იყვნენ.

ბერძნებს არ ჰქონიათ სამართლის ცნება. მათ არ ჰქონდათ სიტყვების მის გამოსახატად. ისინი სამართლიანობის სახელით კმაყოფილდებოდნენ.

მხოლოდ განსაცვიფრებელმა არეულობამ გამოიწვია ის, რომ ანტიგონეს დაუწერელი კანონი ბუნებრივ სამართალს დაუკავშირდა. კრეონის თვალთახედვით, ანტიგონეს ქმედებაში არაფერი ბუნებრივი არ იყო. ის მას შეშლილად თვლიდა.
კრეონის გამტყუვნება ჩვენი საქმე არაა, ჩვენ, რომლებიც, ამწამს, სწორედ მასავით ვფიქრობთ, ვლაპარაკობთ და ვიქცევით. შეგვიძლია, ეს ტექსტზე დაყრდნობით გადავამოწმოთ.

ანტიგონე მიმართავს კრეონს: „ეს ბრძანება ზევსს არ გაუცია, კაცთა შორის მსგავსი კანონები სხვა სამყაროს ღმერთთა მეწყვილეს, სამართლიანობას არ დაუწესებია.“ კრეონი ცდილობს, დაარწმუნოს, რომ მისი ბრძანებები სამართლიანი იყო. ის მას ერთი ძმის პატივისცემის მიზნით მეორის შეურაცხყოფაში ადანაშაულებს, რადგან ამ გზით თანაბარი პატივი მიეგოთ უწმინდურსა და ერთგულს, იმას, ვინც სამშობლოს განადგურების მცდელობისას მოკვდა და იმას, ვინც სამშობლოს დაცვას შეეწირა.
ანტიგონე ეუბნება: „მიუხედავად ამისა, სხვა სამყარო თანაბარ უფლებებს ითხოვს.“ კრეონი საზრიანად პასუხობს: „არ არსებობს საზიარო ხვედრი გმირისა და მოღალატისთვის.“ ხოლო ანტიგონე მხოლოდ ამ აბსურდულ პასუხს პოულობს: „ვინ იცის, ეს სხვა სამყაროშიც ასეა თუ არა?“

კრეონის პოზიცია სრულებით გონივრულია: „მაგრამ არასდროს მტერი, სიკვდილის მერეც კი, მოყვასი არაა.“ მაგრამ პატარა, შტერი გოგონა პასუხობს: „მე იმისთვის ვიშვი, რომ სიყვარულთან ვიყო წილნაყარი და არა სიძულვილთან.“
კრეონი კი უფრო და უფრო გონივრულად პასუხობს: „მაშ, წადი სხვა სამყაროში, და თუკი უნდა გიყვარდეს, გიყვარდეს ისინი, ვინც იქ არიან.“
მართლაც, სწორედ იქ იყო მისი ჭეშმარიტი ადგილი. რადგან იმ დაუწერელ კანონს, რომელსაც ეს გოგონა ემორჩილებოდა, არავითარი კავშირი არ ჰქონდა არც სამართალთან, არც არაფერ ბუნებრივთან, არამედ იყო სწორედ ის უკიდურესი, აბსურდული სიყვარული, რომელმაც ქრისტე ჯვართან მიიყვანა.

სამართლიანობა, სხვა სამყაროს ღვთაებათა მეწყვილე, მოითხოვს ამ ზღვარგადასულ სიყვარულს. არცერთი სამართალი მას არ დააწესებდა. სამართალს პირდაპირი კავშირი არ აქვს სიყვარულთან.

როგორც სამართლის ცნებაა უცხო ბერძნული სულისთვის, ასევე უცხოა ის ქრისტიანული შთაგონებისთვის - სადაც ეს შთაგონება სუფთაა, შეურყვნელი რომაული, ებრაული ან არისტოტელიანური მემკვიდრეობისგან. რთული წარმოსადგენია სამართალზე მოლაპარაკე ფრანცისკე ასიზელი.

თუკი ვეტყოდით ვინმეს, ვისაც გაგება ძალუძს, „რასაც თქვენ მიკეთებთ, უსამართლოა,“ შეგვეძლებოდა მის სულში ყურადღებისა და სიყვარულის გაღვიძება. ეს სიტყვები არაა იგივე, რაც „მე მაქვს უფლება...“ ან „თქვენ არ გაქვთ უფლება, რომ...“; ასეთი სიტყვები იმწყვდევენ ფარულ ომს და საომარ სულს აღვიძებენ. სამართლის ცნება, მოთავსებული სოციალური კონფლიქტების გულში, ნებისმიერი მხარისგან შეუძლებელს ხდის გულისხმიერების თუნდაც ნატამალს.

შეუძლებელია, ამ დროს, მხედველობიდან არ დავკარგოთ ჭეშმარიტი პრობლემა. გლეხს, რომელზეც მყიდველი მოურიდებლად ახორციელებს ზეწოლას, რათა მან კვერცხები მოკრძალებულ ფასად გაყიდოს, თავისუფლად შეუძლია, უპასუხოს:

„მე მაქვს უფლება, დავიტოვო ჩემი კვერცხები, თუ სასურველ ფასს არ შემომთავაზებენ.“ მაგრამ გოგონა, რომელსაც ძალით ათავსებენ საროსკიპოში, თავის უფლებებზე არ ილაპარაკებს. ასეთ მდგომარეობაში, ასეთ სიტყვებს მათივე უკმარისობა აქცევს კარიკატურად.
ამიტომ შეიქმნა ილუზია, ამ სიტყვის გამოყენებით, თითქოს სოციალური დრამა (რომელიც მეორე სიტუაციის ანალოგიურია) პირველი სიტუაციის ანალოგიური იყოს.

ამ სიტყვის ხმარებამ აქცია ის, რაც გულის სიღრმიდან ამოხეთქილი ყვირილი უნდა ყოფილიყო, მოთხოვნის ამწარებულ ჭყიპინად, რომელსაც არც სისპეტაკე გააჩნია, არც ძალა.

სამართლის ცნებას ბუნებრივად (მისი უფერულობიდან გამომდინარე) სდევს პიროვნების ცნება, რადგან სამართალი პიროვნულ საკითხებთანაა დაკავშირებული. ის იმავე ზედაპირზეა განლაგებული.

თუკი სიტყვებს - „უფლება“ და „პიროვნება“ - ერთად დავაყენებთ, მივიღებთ პიროვნების უფლებას, მიაღწიოს თვითგამოხატულებას, რითაც კიდევ უფრო მძიმე დანაშაულს ჩავიდენთ. ჩაგრულთა ყვირილი მოთხოვნის ტონზე დაბლა დაიწევს, და შურის ჟღერადობას მიიღებს.

რადგან პიროვნება მაშინ გამოიხატება, როდესაც მას სოციალური პრესტიჟი ავსებს: მისი გამოხატულება სოციალური პრივილეგიაა. ბრბოს ამას არ ეუბნებიან, როდესაც პიროვნების უფლებებზე საუბრობენ, პირიქით, საპირისპიროს ამბობენ ხოლმე. ბრბოს კი არ გააჩნია საკმარისი ანალიზის უნარი, რათა თავად მიხვდეს სიმართლეს. მაგრამ ისინი გრძნობენ, ყოველდღიური გამოცდილება აძლევს მათ მტკიცებულებას.

მათთვის ეს საკმარისი მიზეზი არაა, რომ ეს სიტყვა, „უფლება“, უკუაგდონ. ჩვენს დაბინდული საზრისის ეპოქაში, არავინ თაკილობს, განაცხადოს, რომ ყველას თანაბარი უფლება აქვს პრივილეგიებზე - იმ საგნებზე, რომელთა არსიცაა, პრივილეგიები იყვნენ. ეს, ერთდროულად, აბსურდული და მდაბალი წარმოდგენაა: აბსურდული, რამდენადაც პრივილეგია თავისივე განსაზღვრებითაა უთანასწორო; მდაბალი, რადგან ის არ იმსახურებს, რომ სურვილის ობიექტი იყოს.

მაგრამ იმ კაცთა კატეგორია, რომლებიც მოთხოვნას და სხვა ყველაფერს ფორმულირებენ, რომელთაც ენასა და მეტყველებაზე აქვთ მონოპოლია, პრივილეგირებულთა კატეგორიაა. ისინი არ იტყვიან, რომ პრივილეგია არაა სურვილის ღირსი. ისინი ასე არ ფიქრობენ. მაგრამ, რაც მთავარია, მათი მხრიდან ეს უხამსობა იქნებოდა.

მრავალი არსობრივი ჭეშმარიტება, რომელთაც ადამიანთა გადარჩენა ძალუძს, სწორედ ამ სახის მიზეზებით არ გამოითქმება ხოლმე; მათ, ვისაც მათი გამოთქმა შეეძლებოდა, არ ძალუძთ მათი ფორმულირება; მათ, ვისაც ფორმულირება შეუძლია, არ შეუძლია მათი გამოთქმა. ამ ბოროტების გამოსწორება ნამდვილი პოლიტიკის ერთ-ერთი ყველაზე საჭირბოროტო საკითხია.

არასტაბილურ საზოგადოებაში, პრივილეგირებულებს სინდისი აქვთ დამძიმებული. ერთნი ამას უტიფარი დამოკიდებულებით მალავენ და ბრბოს ეუბნებიან: „სრულებით მისაღებია, რომ თქვენ არ გაქვთ პრივილეგიები, მე კი მაქვს.“ სხვანი კეთილგანწყობის ნიღაბს ეფარებიან და ამბობენ: „თქვენ თანაბარი უფლებები გაქვთ იმ პრივილეგიებზე, რომლებითაც მე ვსარგებლობ.“

პირველი დამოკიდებულები ზიზღის მომგვრელია, ხოლო მეორე აბსურდია. ასევე, ის ზედაპირული და ზერელეა.
ერთიც და მეორეც ხალხს ბოროტების გზისკენ მიერეკება, აშორებს თავის ერთადერთ და ჭეშმარიტ სიკეთეს, რომელიც მას ხელთ არ უპყრია, მაგრამ რომელიც, რაღაც გაგებით, ასე ახლოა მასთან. ის გაცილებით უფრო ახლოსაა ჭეშმარიტ სიკეთესთან, რომელიც მშვენიერების, სიმართლის, სიხარულის და სისავსის წყაროა, ვიდრე ისინი, ვისაც სიბრალული ემეტება მისთვის. მაგრამ რადგან ის იქ არაა და არც იცის, როგორ მივიდეს იქამდე, უჩნდება განცდა, რომ სიკეთე უსაზღვროდ შორსაა მისგან. მათთვის, ვინც მისთვის საუბრობს და მას ესაუბრება, თანაბრად გაუგებარია ისიც, თუ რა გასაჭირში იმყოფება და ისიც, რომ სინამდვილეში, სიკეთის სიხარული მის კარს მოსდგომია. ხოლო მისთვის აუცილებელია, რომ გაუგონ.

უბედურება, თავისი არსით, უტყვია. უბედურები მდუმარედ ივედრებიან, მიენიჭოთ სიტყვები, რომლებითაც სათქმელის გამოთქმას შეძლებდნენ. არსებობს ეპოქები, რომლებშიც მათ არ ეძლევათ ის, რასაც ითხოვენ. სხვა შემთხვევებში მათ ეძლევათ სიტყვები, მაგრამ ეს სიტყვები არასწორადაა შერჩეული, რადგან მათთვის, ვინც ამ სიტყვებს არჩევს, უცხოა უბედურება, რომლის გამოთქმასაც ცდილობენ.
ყველაზე ხშირად, მათ მისგან აშორებთ მდებარეობა, რომელშიც ისინი გარემოებამ მოათავსა. მაგრამ სულაც ახლოსაც რომ იყვნენ, ან რომც ყოფილიყვნენ, თავადაც, ამ უბედურების ნაწილნი თავიანთი ცხოვრების გარკვეულ, თუნდაც არც თუ დიდი ხნის წინანდელ მონაკვეთში, მაინც უცხოებად რჩებიან, რადგან როგორც კი შეძლეს, მაშინვე გაუცხოვდნენ მისგან.

აზროვნებას სძაგს უბედურებაზე ფიქრი ზუსტად ისევე, როგორც ცოცხალ სხეულს სძაგს სიკვდილი. ირმის ნებაყოფლობით მსხვერპლშეწირვას, თავისი ფეხით რომ უვარდება ხახაში მგლების ხროვას, თუ შევადარებთ ყურადღების აქტს, რომელიც ნამდვილ და ახლომდებარე უბედურებას მიემართება, გონების იმ ნაწილით, რომელსაც აქვს უნარი, თავიდან აირიდოს იგი.
ის, რაც - თუმც ის სიკეთისთვის აუცილებელ მოცემულობას წარმოადგენს - შეუძლებელია ბუნებრივად, მუდამ შესაძლებელია ზებუნებრივად.

ზებუნებრივი სიკეთე არაა ბუნებრივი სიკეთის ერთგვარი დამატება, როგორც არ უნდა ისურვონ, არისტოტელეს დახმარებით, ჩვენივე სიმშვიდისთვის ჩვენი ამაში დარწმუნება. რა სასიამოვნო იქნებოდა, ეს რომ ასე იყოს, მაგრამ არაა. ადამიანური არსებობის ყველა ჭეშმარიტი პრობლემა მხოლოდ ზებუნებრივსა და ბოროტებას შორის აყენებს არჩევანს.
უბედურთა ბაგეებზე ისეთი სიტყვების მოთავსება, რომლებიც ღირებულებათა საშუალო ტერიტორიას განეკუთვნებიან - როგორებიცაა დემოკრატია, უფლებები ან პიროვნება - ნიშნავს მათთვის ისეთი რამის გამეტებას, რაც არანაირ სიკეთეს არ მოუტანს, თუმცა უდავოდ მოუტანს უამრავ ბოროტებას.

ამ ცნებებს ადგილი არ აქვთ ზეცაში, ისინი ჰაერში გამოკიდულან, და სწორედ ამ მიზეზით, არც ის ძალუძთ, რომ მიწას მოეკიდონ.
მხოლოდ ციდან უწყვეტლივ ჩამოსულ ნათელს აქვს ენერგია, რომლის ძალითაც ხე მძლავრად იდგამს მიწაში ფესვებს. სინამდვილეში, ხეს ზეცაში აქვს გადგმული ფესვები.
მხოლოდ იმას, რაც ზეციდან მოდის, ძალუძს მიწაზე ჭეშმარიტი კვალის დატოვება.

თუ უბედურთა გაძლიერება გვსურს, მათ მხოლოდ ის სიტყვები უნდა მივცეთ, რომელთა სავანეც ზეცაშია, ცის თავზე, სხვა სამყაროში. არ უნდა შევშინდეთ, რომ ეს შეუძლებელი იქნება. უბედურება განაწყობს სულს საიმისოდ, რომ ხარბად იკვებოს ყველაფრით, რაც ამ ადგილიდან მოდის. სწორედ მომმარაგებლები, და არა მომხმარებლები, არ არიან ამ სახის ნაყოფის მიმღებნი.
სიტყვათა შერჩევის კრიტერიუმი მარტივად ამოსაცნობი და გამოსაყენებელია. ბოროტებით მოცული უბედურები სიკეთეს ელტვიან. მათ მხოლოდ ის სიტყვები სჭირდებათ, რომლებიც მხოლოდ სიკეთეს გამოხატავენ, სიკეთეს სუფთა სახით. გარჩევა რთული არაა. სიტყვები, რომლებსაც, შეგვიძლია, ბოროტების გამომხატველი ცნებები მივუერთოთ, წმინდა წყლის სიკეთისთვის უცხონი არიან. როდესაც ვამბობთ, „ის საკუთარ პიროვნებას წამოსწევს წინ,“ ამით საყვედურს გამოვხატავთ. მაშასადამე, პიროვნება უცხოა სიკეთისთვის. შეგვიძლია, ვისაუბროთ დემოკრატიის ბოროტ გამოყენებაზე. მაშასადამე, დემოკრატია უცხოა სიკეთისთვის. ხოლო მოვალეობის აღსრულება ყოველთვის სიკეთეა, ყველგან. ჭეშმარიტება, მშვენიერება, სამართლიანობა, თანაგრძნობა ყოველთვის და ყველგან სათნოებებია.
რათა დარწმუნებულნი ვიყოთ, რომ უბედურებთან საუბრისას ზედმეტს არაფერს ვამბობთ, საჭიროა, შემოვიფარგლოთ მხოლოდ იმ სიტყვებითა და ფრაზებით, რომლებიც, ყოველთვის, ყველა ვითარებაში, მხოლოდ სიკეთეს გამოხატავენ.
ეს ერთია იმ ორად ორი დახმარებისგან, რომლის მათთვის გაწევაც სიტყვებით შეგვიძლია. მეორე იმ სიტყვების მიკვლევაა, რომლებიც მათი უბედურების სიმართლეს გამოხატავენ; რომლებიც, გარეგანი გარემოებებით, გასაგებს ხდიან ამ მდუმარე ყვირილს: „რატომ მატკინეს?“

ამ საქმეში ნიჭიერი ადამიანების, ცნობილი პიროვნებების, სულაც გენიოსების (სიტყვის იმ გაგებით, როგორც მას ჩვეულებრივ გამოიყენებენ, როდესაც მის მნიშვნელობას „ნიჭიერებაში“ ურევენ) იმედი არ უნდა გვქონდეს. ამ საკითხში მხოლოდ პირველადი ხარისხის გენიოსების რწმენა შეიძლება: პოეტის, რომელმაც ილიადა დაწერა, ესქილეს, სოფოკლეს, შექსპირის, როდესაც ის მეფე ლირს წერდა, რასინის, როდესაც ის ფედრას წერდა. მათი რიცხვი არც ისე დიდია.

მაგრამ არის ადამიანთა რიცხვი, რომლებიც, ბუნებრივი ნიჭით არც ისე დაჯილდოვებულნი, უზომოდ დაბლა მდგომნი ჩანან არა მხოლოდ ჰომეროსთან, ესქილესთან, სოფოკლესთან, შექსპირთან და რასინთან, არამედ ვირგილიუსთან, კორნელთან, ჰიუგოსთან შედარებითაც, რომლებიც, ამის მიუხედავად, ცხოვრობენ იმპერსონალური სიკეთის საუფლოში, სადაც ჩამოთვლილთ არც შეუღწევიათ.
სოფლის იდიოტი, სიტყვის პირდაპირი გაგებით, რომელსაც ნამდვილად უყვარს სიმართლე, თუნდაც ენაბლუ იყოს, აზროვნებით გაცილებით აღემატება არისტოტელეს. ის არისტოტელეზე გაცილებით ახლოსაა პლატონთან. ის გენიოსია, მაშინ როდესაც არისტოტელეს მხოლოდ ნიჭი გააჩნია. ფერიას რომ შეეთავაზებინა მისთვის მისი ხვედრის არისტოტელესაში გაცვლა, მისი მხრიდან სიბრძნე იქნებოდა უმალ უარის თქმა. მაგრამ მან არაფერი იცის, არაფერს ეუბნებიან - მხოლოდ ამის საპირისპიროს. ვინმემ უნდა უთხრას. საჭიროა იდიოტების, უნიჭოების, საშუალო, ან საშუალოზე ოდნავ მაღალი ნიჭის მქონე ხალხის გამხნევება - იმათი, ვისაც გენია გააჩნია. არ არსებობს საფრთხე, რომ ისინი გაამაყდებიან. ჭეშმარიტების სიყვარულს მარად მოკრძალება სდევს თან. ჭეშმარიტი გენია სხვა არაფერია, თუ არა მოკრძალების ზებუნებრივი სათნოება აზროვნების სფეროში.

იმის ნაცვლად, რომ ნიჭის აყვავება წავახალისოთ, როგორც 1789 წელს სურდათ, პატივი უნდა ვცეთ და უნაზესი პატივისცემით უნდა გავათბოთ გენიის ზრდა; რადგან მხოლოდ ჭეშმარიტად სპეტაკ გმირებს, წმინდანებს და გენიოსებს ძალუძთ უბედურთა გადარჩენა. ამ ორს შორის არიან ნიჭიერი, ჭკვიანი, ენერგიული, მაგარი ხასიათის, ძლიერი პიროვნების ადამიანები, რომლებიც წინაღობას აღმართავენ ამ ორს შორის და ხელს უშლიან ხსნას. არაა საჭირო ამ წინაღობას რამე დაუშავდეს, მაგრამ საჭიროა მისი გვერდით გაწევა, ისე, რომ მათ რაც შეიძლება ნაკლებად შენიშნონ ეს ცვლილება. და საჭიროა, რომ დაიმსხვრეს კოლექტივის ბევრად უფრო სახიფათო წინაღობა, ისე, რომ სრულად აღმოიფხვრას ყველა ინსტიტუციისა და ზნეობის ის ნაწილი, რომელშიც ბუდობს პარტიული სულის ნებისმიერი სახეობა. არც პიროვნებები, არც პარტიები არასდროს უსმენენ არც სიმართლეს, არც უბედურებას.

არსებობს ბუნებრივი კავშირი უბედურებასა და სიმართლეს შორის, რადგან ორივე მათგანი მდუმარე მავედრებელია; ორივენი განწირულნი, სამარადისოდ მდუმარენი დარჩნენ ჩვენს წინაშე.
როგორც უსახლკარო, რომელსაც მინდვრიდან ერთი სტაფილოს მოპარვა ბრალდება, დგას მოსამართლის წინაშე, რომელიც, მოკალათებული, ელეგანტურად ისვრის შეკითხვებს, შენიშვნებსა და ხუმრობებს, მაშინ, როდესაც მეორე ბლუყუნის გარდა ვერაფერს ახერხებს: ასე გამოჭიმულა ჭეშმარიტება გონიერების წინაშე, რომელიც მოსაზრებების კოხტად დალაგებითაა გართული.
მოსაზრებებს ყოველთვის ენა აყალიბებს, იმათებსაც კი, რომელნიც, გარეგნულად, დადუმებულან. ბუნებრივი უნარი, რომელსაც გონიერებას ვუწოდებთ, მოსაზრებებთან და ენასთანაა დაკავშირებული. მიმართებებს ენა აყალიბებს, მაგრამ აყალიბებს ოდნავ, რადგან ის დროშია გაწერილი. თუ ის გაბნეულია, ბუნდოვანი, ზედაპირული, უწესრიგო, თუკი გონებას, რომელიც მას გამოსცემს, ან რომელიც მას უსმენს, არ აქვს უნარი, შეინარჩუნოს გონებაში გაჩენილი აზრი, ის სრულიად ან თითქმის დაცლილია მიმართებათა ყოველგვარი ნამდვილი შიგთავსისგან. თუ ის სრულიად ნათელი, მკაფიო, ჩამოყალიბებული და მოწესრიგებულია; თუკი ის მიემართება გონებას, რომელსაც შეუძლია, შეინარჩუნოს აზრი, რომელიც წარმოშვა, მანამ, სანამ მომდევნო აზრს არ წარმოშობს, შეინარჩუნოს ეს ორივე, სანამ მესამეს არ წარმოშობს, და ასე შემდეგ; ამ შემთხვევაში, ენას შეუძლია, შედარებით მდიდარი იყოს მიმართებებით. მაგრამ როგორც ყველა სიმდიდრე, ეს შედარებითი სიმდიდრეც საძაგელი სიდუხჭირეა იმ სრულყოფილებასთან შედარებით, რომელიც ერთდაერთი იმსახურებს, რომ სურვილის ობიექტი იყოს.

უკეთეს შემთხვევაშიც კი, ენაში გამომწყვდეული სული ციხეში იმყოფება. მისი საზღვარი მიმართებათა რაოდენობაა, რომელთა თანადროული შენარჩუნებაც სიტყვებს შეუძლიათ. მისთვის უცნობია აზრები, რომლებიც მიმართებათა უფრო მოზრდილ ურთიერთკავშირს გულისხმობენ; ეს აზრები ენის მიღმა იმყოფებიან, გამოუთქმელნი, თუნდაც სრულებით მკაფიოდ იყვნენ ჩამოყალიბებულნი, თუნდაც ზედმიწევნით შეიძლებოდეს ყოველი იმ მიმართების გამოხატვა, მათ რომ აწარმოებს. ამრიგად, გონება რჩება გამოკეტილი ნაწილობრივი ჭეშმარიტების დახურულ სივრცეში - ეს ნაწილობრივი ჭეშმარიტება შეიძლება, მეტ-ნაკლებად დიდი იყოს, მაგრამ ის ვერასდროს დაინახავს, რა ხდება მის მიღმა.

თუ ტყვედ მყოფმა გონებამ არ იცის, რომ ტყვეობაშია, ის შეცდომაში ცხოვრობს. თუ ის შეიცნობს საკუთარ მდგომარეობას, ეს მხოლოდ წამის მეათედით ხდება, შემდეგ კი სასწრაფოდ ივიწყებს, რათა ტანჯვას გაექცეს, და ტყუილში რჩება. გამორჩეულად ბრწყინვალე გონიერების ადამიანებსაც კი შეუძლიათ, დაიბადონ, იცხოვრონ და მოკვდნენ ტყუილსა და შეცდომაში. მათი გონიერება არც სიკეთეა, არც უპირატესობა. განსხვავება მეტ-ნაკლებად ჭკვიან ადამიანებს შორის იგივეა, რაც განსხვავება იმ პატიმრების საკნების ზომებს შორის, რომელთა განაჩენიც სამუდამოა. ჭკვიანი კაცი, რომელიც საკუთარი ჭკუით ამაყობს, ჰგავს პატიმარს, რომელიც საკუთარი საკნის მოზრდილი ზომით ამაყობს.

სული, რომელიც საკუთარ ტყვეობას გრძნობს, თავისივე თავისგან ცდილობს მის დამალვას. მაგრამ ის არ იზამს ამას, თუ ტყუილის შიში აქვს. ასე რომ, მას ბევრი ტანჯვის გადატანა მოუწევს. ის თავს ურტყამს კედელს, სანამ გული არ წაუვა; გონს მოვა, შიშით შეხედავს კედელს, შემდეგ, რომელიმე სხვა დღეს, თავიდან დაიწყებს, სანამ ისევ არ წაუვა გული; და ასე გაგრძელდება, დაუსრულებლად, ყოველგვარი იმედის გარეშე. ერთ დღესაც მას კედლის მეორე მხარეს გაეღვიძება.

ის ალბათ ჯერაც ტყვეა, მხოლოდ უფრო მოზრდილ საკანში იმყოფება. რა მნიშვნელობა აქვს? ამიერიდან ის გასაღებს ფლობს, საიდუმლოს, რომელიც ყველა კედელს ჩამოანგრევს. ის იმის მიღმა იმყოფება, რასაც ადამიანები გონიერებას უწოდებენ, ის სიბრძნის დასაბამთანაა.
ყველა ენის მიერ გამოკეტილ გონებას მხოლოდ მოსაზრებების გამოთქმის უნარი აქვს. ყველა გონება, რომელიც შეძლებს, მოიხელთოს გამოუთქმელი აზრები - გამოუთქმელნი მათში შერწყმულ მიმართებათა სიმრავლის გამო, თუმც უფრო ზუსტები და მანათობლები, ვიდრე ის, რისი გამოთქმაც ყველაზე ზუსტ ენას ძალუძს, - ყველა გონება, რომელმაც ამ წერტილს მიაღწია, ჭეშმარიტებაში ბინადრობს. ამ გონებისაა გულდაჯერებულობა და უჩრდილო რწმენა. და არ აქვს მნიშვნელობა, რამდენად ჭკვიანი იყო ის თავიდან, რა ზომის იყო მისი საკანი. მხოლოდ ისაა მნიშვნელოვანი, რომ მიადგა რა საკუთარი გონიერების საზღვრებს, როგორიც არ უნდა ყოფილიყო ის, ის უკვე მის მიღმაა. სოფლის იდიოტი ისევე ახლოსაა ჭეშმარიტებასთან, როგორც ვუნდერკინდი. ამ ორს ერთმანეთს მხოლოდ კედელი აშორებს. ჭეშმარიტებისკენ გზა თვითგანადგურებაზე გადის; ეს გზა უკიდურესი და სრული დამცირების ვრცელ პერიოდს მოიცავს.
ეს იგივე წინაღობაა, რომელიც უბედურების შეცნობას უშლის ხელს. როგორც სიმართლე განსხვავდება მოსაზრებისგან, ასევე უბედურება განსხვავდება ტანჯვისგან. უბედურება სულის საფქვავი მექანიზმია: მასში ჩავარდნილი კაცი მანქანის კბილანებში მოყოლილ მუშას ჰგავს. ის უკვე დაგლეჯილია და სისხლით მოსვრილი საგანია მხოლოდ.

ტანჯვის ხარისხი და ბუნება, რომლებიც უბედურებას ქმნიან, დიდად განსხვავდება ადამიანის მიხედვით. ეს განსხვავება, პირველ რიგში, დამოკიდებულია იმ სასიცოცხლო ენერგიის რაოდენობაზე, რომელიც საწყის წერტილში გააჩნია ადამიანს, ისევე, როგორც დამოკიდებულებაზე, რომელითაც ის ტანჯვას მიუდგება.

ადამიანური აზროვნება ვერ სცნობს უბედურების სინამდვილეს. თუ ვინმე მოახერხებს ამას, მან უნდა თქვას: „ვითარებათა თამაშს, რომელსაც მე ვერ ვაკონტროლებ, შეუძლია, ნებისმიერი რამ წამართვას ნებისმიერ წამს, მათ შორის ის ყველაფერი, რაც იმდენად მეკუთვნის, რომ ჩემივე თავის ნაწილად მივიჩნევ. არაფერია ჩემში ისეთი, რომ დაკარგვა არ შემეძლოს. შემთხვევას შეუძლია, ნებისმიერ წამს გააქროს ის, რაც ვარ და ჩემს ადგილას რამე ბინძური და საძაგელი მოათავსოს.“
მთელი სულით ამის გააზრება არარას განცდას ნიშნავს. ესაა ის უკიდურესი და სრული დამცირების მდგომარეობა, რომელიც, ამავდროულად, სიმართლეში გადასვლის პირობაცაა. ეს სულის სიკვდილია. ამიტომ მოქმედებს გაშიშვლებული უბედურების ხილვა სულზე ისევე, როგორც სიკვდილის სიახლოვე მოქმედებს სხეულზე.

ჩვენ მკვდრებზე მაშინ ვფიქრობთ მოწიწებით, როდესაც მხოლოდ გონებაში მოვუხმობთ მათ, ან როდესაც სასაფლაოზე მივდივართ, ან როდესაც მოხერხებულად სარეცელზე დასვენებულებს ვხედავთ. მაგრამ ზოგიერთი გვამის ხილვა, თითქოს ბრძოლის ველზე რომ მიუგდიათ, ერთდროულად დამზაფვრელი და გროტესკული იერით, გვაძაგებს და შიშის ზარს გვცემს. სიკვდილი შიშვლად გვევლინება, და სხეულს აჟრჟოლებს.

უბედურება - როდესაც მატერიალური თუ მორალური დისტანცია მისი ბუნდოვნად, უბრალო ტანჯვისგან განურჩევლად დანახვის ნებას გვრთავს - სიბრალულს აღძრავს დიდსულოვან ადამიანებში. მაგრამ როდესაც გარემოებების გამოისობით ის უეცრად შიშვლად მოგვევლინება, გამანადგურებელ ძალად, სულის დასახიჩრებად ან კეთრად, ის გვაძრწუნებს და ჩვენ უკან ვიხევთ. და თავად უბედურებიც იმავე ძრწოლას განიცდიან საკუთარი თავის წინაშე.

ვინმეს მოსმენა ნიშნავს საკუთარი თავის მის ადგილას ჩაყენებას მაშინ, როდესაც ის ლაპარაკობს. საკუთარი თავის იმ არსების ადგილას ჩაყენება, რომლის სულიც უბედურებისგანაა დასახიჩრებული, ან ამის საფრთხეს განიცდის, საკუთარი სულის განადგურებას ნიშნავს. ეს უფრო რთულია, ვიდრე სიცოცხლისადმი სიხარულით აღვსილი ბავშვისთვის იქნებოდა თვითმკვლელობა. ამრიგად, უბედურებს არავინ უსმენს. მათი მდგომარეობა იმ ადამიანისას ჰგავს, რომელსაც ენა მოაჭრეს, მაგრამ ხანდახან ავიწყდება საკუთარი შეზღუდვა. მათი ტუჩები მოძრაობენ, მაგრამ ყურებამდე არცერთი ბგერა არ აღწევს. თავადაც მალე რწმუნდებიან ენის უძლურებაში, რწმენით, რომ მათ არავინ მოუსმენს.

ამიტომ არ აქვს მოსამართლის წინაშე მდგარ მაწანწალას იმედი. თუ მის ბუტბუტს გამოარღვევს რაღაც გულის გამგმირავი, რაღაც ისეთი, რასაც სულში ჩაღწევა ძალუძს, ამას ვერც მოსამართლე გაიგებს, ვერც დამსწრეები. ეს მდუმარე ყვირილი იქნება. და უბედურნიც ასევე ყრუები არიან ერთმანეთის ყვირილის მიმართ. და ყველა უბედური, ზოგადი გულგრილობის ზეგავლენით, ცდილობს, ტყუილითა თუ დაუფიქრებლობით, საკუთარ თავს მოუყრუოს.

მხოლოდ მადლის ზებუნებრივ ოპერაციას ხელეწიფება, გაუძღვეს სულს საკუთარი განადგურების მიღმა, იმ გულისყურის ადგილამდე, რომელსაც ერთადერთს შესწევს ძალა, ყური დაუგდოს ჭეშმარიტებას და შეისმინოს უბედურება. ამ ორივესთვის ის თანაბარია. ეს მძლავრი, სუფთა, უანგარო და სულგრძელი ყურადღება, რომელიც სიყვარულია.
რადგან ჭეშმარიტებას და უბედურებას სჭირდებათ, რომ ერთი და იმავე ყურადღებით იყვნენ შესმენილნი - სამართლიანობის სული და სიმართლის სული ერთი და იგივეა.
სამართლიანობისა და სიმართლის სული სწორედ იმ სახის ყურადღებაა, რომელიც სუფთა სიყვარულია.

ღვთის ნების უსაზღვრო გულუხვობის წყალობით, ყოველივე, რასაც კი ადამიანი ქმნის ნებისმიერ სფეროში - როცა ის სამართლიანობისა და სიმართლის სულითაა მოცული - მშვენიერების ნათელშია გახვეულია.

ჩვენი ქვედა სამყაროს უზენაესი საიდუმლოება მშვენიერებაა. ესაა გამონათება, რომელიც იპყრობს ყურადღებას, მაგრამ არანაირი ხანგრძლივობით არ აჯილდოვებს მას. მშვენიერება ყოველთვის იძლევა პირობას, მაგრამ არასდროს არაფერს გასცემს; ის აღძრავს შიმშილს, მაგრამ მასში არაა საკვები სულის იმ ნაწილისთვის, რომელიც, აქ, დაბლა, ცდილობს, დანაყრდეს; მას სულის მხოლოდ იმ ნაწილისთვის აქვს საკვები, რომელიც იყურება. ის აღძრავს ლტოლვას, და მაშინვე ცხადად გვაგრძნობინებს, რომ არაფერია მასში სასურველი, რადგან პირველი, რასაც ვგრძნობთ, ისაა, რომ მასში არაფერი იძვრის. თუ წამსვე არ მოვძებნით გამოსავალს, როგორ გამოვუშვათ გარეთ სანუკვარი ტანჯვა, რომელსაც ის გვაყენებს, ლტოლვა ნელ-ნელა გადაიქცევა სიყვარულად და წარმოქმნის უანგარო, უმანკო ყურადღების ჩანასახს.

რამდენადაც უბედურება საძაგელია, ამდენად, უბედურების წრფელი გამოხატულება უაღრესად მშვენიერია. ამის ნიმუშების მოძიება ბოლო რამდენიმე საუკუნეშიც კი შეიძლება: ფედრა, ქალთა სკოლა, მეფე ლირი, ვიიონის ლექსები, მაგრამ ამათზე მეტად, ესქილესა და სოფოკლეს ტრაგედიები; და კიდევ მეტად, ილიადა, იობის წიგნი, სახალხო პოეზიის მრავალი ნიმუში; და კიდევ გაცილებით მეტად, სახარებაში მოყოლილი ამბები. სილამაზის ნათება გადაჰფენია უბედურებას სამართლიანობისა და სიყვარულის სულით, მხოლოდ ეს ერთი გვაძლევს ნებას, შევხედოთ უბედურებას და გადმოვცეთ ის ისეთად, როგორიც არის.

ასევე, ყოველ ჯერზე, როცა კი გამოუხატავი ჭეშმარიტების ნატეხი გადმოდის სიტყვებში, რომელთან - თუმც არ ძალუძთ, მოიცვან ჭეშმარიტება, რომელმაც ისინი შთააგონა - ისეთი სრულყოფილი ურთიერთქმედება უმყარდებათ მასთან, რომ ქმნიან საყრდენს ყველანაირი გონებისთვის, რომელიც კი მას ეძებს, და ყოველ ჯერზე როცა ეს ხდება, მშვენიერების ელვარება ეფინება სიტყვებს.
ყოველივეს, რაც წრფელი სიყვარულითაა მოცული, ჭეშმარიტების შუქი ანათებს.

მშვენიერება მგრძნობიარეა (თუმც მეტად გაბნეულად: შერწყმული მრავალ ყალბ მიბაძვას) იმ საკნის შიგთავსისადმი, რომელშიც თავდაპირველად ყველა ადამიანური აზრია გამომწყვდეული. ენამოკვეთილ ჭეშმარიტებასა და სამართლიანობას მისი დახმარების გარდა სხვა არაფრის იმედი აქვთ. არც მას გააჩნია ენა: ის არ ლაპარაკობს; არაფერს ამბობს. მაგრამ მას აქვს ხმა, რათა დაიძახოს. ის იძახის და გვანახებს სამართლიანობასა და ჭეშმარიტებას, რომლებიც უხმონი არიან. როგორც ძაღლი ყეფს, რათა ხალხს თავისი თოვლში უძრავად დამხობილი ბატონის სიახლოვეს მოუხმოს.
სამართლიანობა, ჭეშმარიტება, მშვენიერება დები და მოკავშირეები არიან. სამი ასეთი მშვენიერი სიტყვის შემდეგ, მეტის ძიებაა არაა საჭირო.

სამართლიანობის არსი ისაა, რომ იზრუნოს, ადამიანებს ტკივილი არ მიენიჭოთ. მინიჭებული ტკივილი იწვევს ადამიანში შინაგან ყვირილს: „რატომ მატკინეს?“ ის ხშირად ცდება, როდესაც ცდილობს, გააცნობიეროს, რა სახის ტკივილი მიენიჭა, ვინ მიაყენა, რისთვის. მაგრამ ყვირილი უცდომელია.

სხვა, ასე ხშირად გაგონილი ყვრილი: „რატომ აქვს სხვას ჩემზე მეტი?“ სამართლის ცნებასთანაა დაკავშირებული. უნდა ვისწავლოთ ამ ორის გარჩევა და მეორის შეძლებისდაგვარად მოგვარება, რაც შეიძლება მცირე სისასტიკით, კანონის, ჩვეულებრივი სასამართლოებისა და პოლიციის დახმარებით. ამ სფეროში წამოჭრილი პრობლემების მოსაგვარებლად სამართლის სკოლა საკმარისია.
მაგრამ ყვირილი: „რატომ მატკინეს?“ სულ სხვა სახის პრობლემებს წამოჭრის, რომელთა გადასაჭრელადაც ჭეშმარიტება, სამართლიანობა და სიყვარული აუცილებელია.

ყველა ადამიანურ სულში მუდმივად აღიძვრება მოთხოვნა, რომ მას არ ატკინონ. „მამაო ჩვენო“ ამ თხოვნით უფალს მიმართავს. მაგრამ უფალს მხოლოდ სულის მარადიული ნაწილის დაცვა შეუძლია ბოროტისაგან. ხოლო სულის დანარჩენი ნაწილი, და მთლიანი სული ნებისმიერისა, ვისაც არ მიუღია უფალთან პირდაპირი და ნამდვილი კავშირის მადლი, ადამიანთა სურვილისა და გარემოებათა შემთხვევითობის ნებაზეა მიგდებული.

ამრიგად, ადამიანთა მოვალეობაა, გაფრთხილდნენ, რომ ადამიანს არ ეტკინოს.

ის, ვისდამიც ბოროტება განხორციელდა, ჭეშმარიტად აღწევს საკუთარ ბოროტებაში; არა მხოლოდ ტკივილში, ტანჯვაში, არამედ ბოროტების საზარელ წიაღში. რამდენადაც ადამიანებს შეუძლიათ, სიკეთე გადასცენ ერთმანეთს, ამდენადვე შეუძლიათ, გადასცენ ბოროტება. ადამიანისთვის ბოროტების გადაცემა მისდამი პირფერობით, მისი კეთილმოწყობით, მისთვის სიამოვნების მინიჭებითაც შეიძლება; მაგრამ ყველაზე ხშირად ადამიანები ერთმანეთს ბოროტებას ტკივილის მიყენებით გადასცემენ. მაგრამ მარადიული სიბრძნე ადამიანის სულს სრულებით გარემოებათა, შემთხვევითობის და ადამიანთა სურვილების ნებაზე არ ტოვებს. ადამიანისთვის ჭრილობის ფორმით მიყენებული ტკივილი ამძლავრებს სიკეთის სურვილს და ამრიგად თავისთავად აღძრავს განკურნების შესაძლებლობას. როდესაც ჭრილობა ღრმად აღწევს, ნანატრი სიკეთე სრულებით სპეტაკი სიკეთეა. სულის ის ნაწილი, რომელიც კითხულობს, „რატომ მატკინეს?“ ის უღრმესი ნაწილია, რომელიც, ყოველ ადამიანში, ყველაზე წარწყმედილშიც კი, ბავშვობიდან მოყოლებული, ყველაზე უფრო ხელუხლებლად და უმანკოდაა შემონახული.

სამართლიანობის შენარჩუნება, ადამიანების ყოველგვარი ბოროტებისგან დაცვა, პირველ რიგში, მათთვის ტკივილის მინიჭებისთვის ხელის შეშლაა. იმათთვის, ვისაც ტკივილს ანიჭებენ, ეს მატერიალური შედეგების თავიდან არიდებას ნიშნავს, მსხვერპლთა ისეთ გარემოში მოთავსებას, სადაც მათი ჭრილობა, თუ ის მეტისმეტად ღრმა არაა, ბუნებრივად შეხორცდება. მაგრამ მათთვის, ვისაც ტკივილმა სული გაუხლიჩა, პირველ რიგში აუცილებელია უსპეტაკესი სიკეთის გაცემა, რათა წყურვილი დაიამონ.

შესაძლოა, არსებობდეს ტკივილის მიყენების საჭიროება, რათა აღიძრას წყურვილი, რომლის, შემდგომ, დაცხრობაც შესაძლებელი იქნება. აქედან მომდინარეობს სასჯელის პრინციპი. ისინი, ვინც იმდენად გაუუცხოვდნენ სიკეთეს, რომ მხოლოდ ბოროტების გავრცელებას ლამობენ, მხოლოდ ტკივილის მინიჭებით თუ დაუბრუნდებიან სიკეთეს. მათ მანამ უნდა მიენიჭოთ ტკივილი, სანამ საკუთარ წიაღში არ აღმოაჩენენ სრულქმნილი უმანკოების ხმას, რომელიც ამბობს: „რატომ მაყენებენ ტკივილს?“ დამნაშავის სულის ამ უმანკო ნაწილმა უნდა მიიღოს საკვები და გაიზარდოს, სანამ თავად არ ჩამოყალიბდება საკუთარი სულის სამსჯავროდ, რომელიც განსჯის განვლილ დანაშაულებს, გაასამართლებს მათ, და შემდეგ, მადლის წყალობით, მიუტევებს მათ. ამით სრულდება სასჯელის ოპერაცია; დამნაშავე უბრუნდება სიკეთეს, და საჯაროდ და საზეიმოდ უნდა დაუბრუნდეს ქალაქს.
სწორედ ესაა სასჯელი. თვით სიკვდილით დასჯაც კი - თუნდაც ის, სიტყვის პირდაპირი გაგებით, გამორიცხავდეს ქალაქში დაბრუნებას - სწორედ ამას უნდა ემსახურებოდეს. სასჯელი არის პროცედურა, რომლითაც წმინდა წყლის სიკეთე ენიჭებათ მათ, ვისაც ის არ სურს; დასჯის ხელოვნება დამნაშავეებში სიკეთის წადილის გაღვიძების ხელოვნებაა, ტკივილის ან თუნდაც სიკვდილის გზით.

მაგრამ ჩვენ სრულებით დავივიწყეთ სასჯელის მნიშვნელობა. აღარ ვიცით, რომ მისი ამოცანა სიკეთის გაღვიძებაა. ჩვენთვის ის ტკივილის მიყენებით შემოიფარგლება. ამიტომ არსებობს თანამედროვე საზოგადოებაში ერთადერთი რამ, რაც დანაშაულზე საძაგელია, და ეს რეპრესიული სამართალია.

რეპრესიული სამართლის ომისა და ამბოხის ცენტრალურ მამოძრავებლად ქცევა იმაზე უფრო საშიშია, ვიდრე შეგვიძლია, წარმოვიდგინოთ. აუცილებელია შიშის მოხმობა მხდალთა დანაშაულებრივი საქმიანობების დასათრგუნად; მაგრამ საძაგლობაა რეპრესიული სამართლის - იმ ფორმით, როგორითაც, ჩვენი უმეცრებით, ის დღეს გვესმის - გმირთა მამოძრავებელ ძალად ქცევა.
ყოველთვის, როდესაც დღეს ადამიანი საუბრობს სასჯელზე, ანგარიშსწორებაზე, დამსჯელობით სამართალზე, საქმე ეხება შურისძიების უმდაბლეს ფორმას.

ტანჯვისა და სასტიკი სიკვდილის იმ საგანძურს, რომელიც მიიღო ქრისტემ და რომელსაც ის ასე ხშირად სთავაზობს იმათ, ვინც უყვარს, ჩვენ იმდენად უგულებელვყოფთ, რომ მას იმათ ვარგუნებთ, ვინც ყველაზე მეტად გვძაგს, თუმც ვიცით, რომ ისინი მას ვერანაირად გამოიყენებენ, და არც ხელს ვუწყობთ, რომ გამოყენება უპოვონ.

დამნაშავეებს - ნამდვილი სასჯელი; უბედურებს, რომელთაც უბედურებამ სულის სიღრმე დაუზიანა, დახმარება, რომელსაც ძალუძს მათი ზებუნებრივ წყაროსთან მიყვანა, წყურვილის დასაამებლად; დანარჩენებისთვის - ცოტაოდენი კეთილდღეობა, უხვი სილამაზე და დაცვა იმათგან, ვისაც მათი ტკენა შეუძლია; ყველგან - ტყუილების, პროპაგანდისა და მოსაზრებების ორომტრიალის საგულდაგულო შეზღუდვა; იმ მდუმარების დამკვიდრება, სადაც ჭეშმარიტება ფესვის გადგმასა და მომწიფებას შეძლებს - აი, რა მართებთ ადამიანებს.

ადამიანთათვის ამის მისანიჭებლად, მხოლოდ იმათი იმედი უნდა გვქონდეს, ვინც გარკვეულ საზღვარს გასცდა. იტყვიან, რომ ასეთი ძალიან ცოტაა. ასეთები ალბათ იშვიათობაა, და მაინც, შეუძლებელია მათი დათვლა; უმეტესობა დამალულია. ზეცა მხოლოდ შეუმჩნეველი ოდენობის სიკეთეს აგზავნის დაბლა, გნებავთ თითოეულ სულში, გნებავთ საზოგადოებაში. „მდოგვის მარცვალი მარცვალთაგან უმცირესია.“ პროზერპინამ ბროწეულის ერთადერთი მარცვალი ჭამა. მინდორში ჩაფლული მარგალიტი არ ჩანს. ჩვენ ვერ ვამჩნევთ ცომში შერეულ საფუარს.

მაგრამ როგორც კატალიზატორები ან ბაქტერიები (რომელთა ერთი მაგალითიც საფუარია) ქიმიურ პროცესებში, ასევე, ადამიანურ საკითხებში, სუფთა სიკეთის შეუმჩნეველი მარცვლები გადამწყვეტ როლს ასრულებენ თავიანთი მყოფობით, თუ იქ მოხვდებიან, სადაც საჭიროა.

როგორ მოვათავსოთ ისინი იქ, სადაც საჭიროა?

ბევრი რამ იქნებოდა მიღწეული, თუკი ისინი, ვისაც ევალება, ხალხს აჩვენოს, რა უნდა ადიდოს, რისი იმედი ჰქონდეს, რა ეძიოს და რა მოითხოვოს, თუკი ზოგიერთი მათგანი მაინც გადაწყვეტდა, სრულებით განედევნა გულიდან რაც კი არაა სუფთა სიკეთე, სრულყოფილება, ჭეშმარიტება, სამართლიანობა და სიყვარული.

კიდევ მეტი მიიღწეოდა, თუკი იმათი უმეტესობა, ვისაც დღეს სპირიტუალური ავტორიტეტის გარკვეული ნაწილი უპყრია ხელთ, იგრძნობდა ვალდებულებას, არასდროს არაფერი შეეთავაზებინა კაცთა წადილისთვის, გარდა ნამდვილი და სრულებით სუფთა სიკეთისა.

როცა კი სიტყვების ძალაზეა საუბარი, ყოველთვის ილუზიისა და შეცდომის ძალას გულისხმობენ. მაგრამ, ღვთიური ნებით, არსებობს სიტყვები, რომლებსაც, კარგი გამოყენების შემთხვევაში, თავისთავად გააჩნიათ სათნოება, გაანათლონ და სიკეთისაკენ მიმართონ. ეს სიტყვები აბსოლუტურ და ჩვენთვის მიუღწეველ სრულყოფილებას ეხმიანებიან. სინათლისა და მაღლისკენ მიმართვის სათნოება თავისთავად ბუდობს ამ სიტყვებში, და არა რომელიმე კონცეფციაში. რადგან კარგი გამოყენება, პირველ რიგში, მათი კონცეფციებთან შესაბამისობისგან განთავისუფლებაა. შეუძლებელია იმის კონცეპტუალური გაგება, რასაც ისინი გამოხატავენ.

ღმერთი და ჭეშმარიტება ასეთი სიტყვებია. ასევე სამართლიანობა, სიყვარული და სიკეთე.

ამ სიტყვების გამოყენება სახიფათოა. მათი გამოყენება განსაცდელს წარმოადგენს. იმისათვის, რომ მათ ლეგიტიმური გამოყენება მოეძებნოთ, ისინი არ უნდა გამოვკეტოთ არცერთ ადამიანურ კონცეფციაში და, ამავე დროს, მივუერთოთ იმ კონცეფციებსა და ქმედებებს, რომლებიც უშუალო და პირდაპირ კავშირში არიან მათ სინათლესთან. სხვა შემთხვევაში, ყველა წამსვე სიცრუეს ამოიცნობს მათში.
ისინი უსიამოვნო თანამგზავრები არიან. ბევრად უფრო მოსახერხებელია სამართალი, დემოკრატია, პიროვნება და მსგავსი სიტყვები. აქედან გამომდინარე, ისინი ბუნებრივად უფრო სასურველნი არიან მათთვის, ვინც, თუნდაც კეთილი განზრახვებით, საჯარო ფუნქციები დაიკისრეს. საჯარო ფუნქციების ერთადერთი მნიშვნელობა ადამიანთათვის სიკეთის ქმნის შესაძლებლობაა, და იმათ, ვინც მას კარგი განზრახვით კისრულობს, თავიანთ თანამედროვეებზე სიკეთის მოფენა სურთ; მაგრამ ხშირ შემთხვევაში ისინი სცდებიან, რწმენით, რომ, პირველ რიგში, თავად უნდა შეისყიდონ სიკეთე ფასდაკლებით.

საშუალო საფეხურის სიტყვები - სამართალი, პიროვნება, დემოკრატია - მართლაც საჭირონი არიან იმ საფეხურზე, რომელსაც განეკუთვნებიან: საშუალო ინსტიტუციების საფეხურზე. შთაგონება, რომლიდანაც ყოველი ინსტიტუცია მოედინება, რომლისაც ისინი მხოლოდ პროექციები არიან, სხვა ენას მოითხოვს.

პიროვნების კოლექტივთან დაქვემდებარება ბუნებით სასწორზე გრამისა და კილოგრამის მიმართებას ჰგავს. მაგრამ შეიძლება არსებობდეს ისეთი სასწორიც, სადაც გრამი კილოგრამს გადაწონის. საკმარისია, რომ მისი ერთი მხარი მეორეზე ათასჯერ გრძელი იყოს. წონათა უთანასწორობას თანასწორობის კანონი განსაზღვრავს. მაგრამ მცირე წონა ვერასდროს დაამარცხებს მოზრდილ წონას, მათ შორის არსებული დამოკიდებულების გარეშე, რომელშიც თანასწორობის კანონი კრისტალიზირდება.

ასევე, პიროვნება ვერ იქნება დაცული კოლექტივისგან, და დემოკრატია ვერ განმტკიცდება, თუ საჯარო ცხოვრებაში არ კრისტალიზირდება უზენაესი სიკეთე, რომელიც იმპერსონალურია და რომელსაც კავშირი არ აქვს არცერთ პოლიტიკურ ფორმასთან.
პიროვნების ხატება, მართალია, ხშირად მიესადაგება ღმერთს. მაგრამ პასაჟი, სადაც ქრისტე თავად ღმერთს სთავაზობს ადამიანებს იმ სრულყოფილების ნიმუშად, რომლის მიღწევაც მათი ამოცანაა, ის გულისხმობს არა მხოლოდ ერთი პიროვნების ხატებას, არამედ, უმთავრესად, იმპერსონალური წესრიგისას: „იყავით თქვენი ზეციერი მამის ძენი, ვისაც თავისი მზე ამოჰყავს ბოროტთა და კეთილთა თავზე და წვიმას უგზავნის მართლებსა და უსამართლოებს.“

ჩვენში, სამყაროს ამ იმპერსონალური წესრიგის ხატება სამართლიანობა, ჭეშმარიტება და მშვენიერებაა. არაფერი ამაზე ნაკლები არაა ღირსი, იყოს შთაგონების წყარო კაცთათვის, რომლებიც იღებენ თავიანთ სიკვდილს.

სამართლის, პიროვნების, დემოკრატიული თავისუფლების დასაცავად შექმნილი ინსტიტუციების თავზე, აუცილებელია, შეიქმნას სხვები, რომლებიც გამოარჩევენ და გააქრობენ ყველაფერს, რაც, თანამედროვე ყოფაში, უსამართლობის, ტყუილის და სიმახინჯის წნეხში აყოლებს სულებს.

მათი გამოგონებაა საჭირო, რადგან ჩვენ ისინი არ ვიცით, და შეუძლებელია მათ აუცილებლობაში დაეჭვება.

1933 წ.